Teoria dhe Terapia Adlerane : nje pershkrim sintetik

Alfred  Adler lindi ne 1870 ne Vjene  dhe ne kete qytet, ne moshen 25 vjecare , diplomohet ne mjekesi.

Adler ishte   nga   te paret  bashkepunetore te Freud  i njohur ne Vjene per inteligjencen e menjehershme  dhe aftesi  te rralle intuitive.  Thuhet se per Adler, te analizoje e te diagnostikoje  nje rast eshte si te rrahe  dy veze ne nje pjate [7].

 Freud, Adler e Jung njihen si   themeluesit e psikologjise se thellesise .  Shkolla e psikologjise dhe e psikoterapise themeluar nga  Adler, pas ndarjes nga Freud ne vitin 1911,  njihet si Psikologjia Individuale .

Adler ishte thellesisht i bindur se themelet ku mbeshtetet shendeti mendor duhet te beheshin te njohura per  te gjithe , pasi psikologjia ka si qellim  “  te kuptuarit e natyres  njerezore nga cdo njeri”.

Konseguence e kesaj bindjeje ishin aktivitetet konferenciale te  Adler, te  palodhura, te hapura  jo vetem per  mjeke e psikiater por edhe per  mesues, infermiere, prinder e kushdo tjeter  i interesuar  mbi psikologjine. Preokupimi i tij me i madh ishte te qendronte afer jetes reale dhe te krijonte nje psikologji qe gjithkush te mund ta “prekte”, ta  kuptonte dhe  ta perdorte.

 Eshte pikerisht kjo bindje  qe  e beri Adler te perdore nje gjuhe me te thjeshtezuar per teorine e tij, gje qe e shtyn   kritiken ta quaje teorine e Adler  te  “ siperfaqshme”. Kohet e fundit duket se teoria e personalitetit e formuluar nga A. Adler po gjen nje pranim e perdorim  gjithmone   ne rritje.  

Psikologjia Individuale ishte e para shkolle psikologjike qe “uli nga froni”  teorine e instikteve, pulsioneve seksuale si faktoret  paresore ne shpjegimin e sjelljes njerezore.

 Thelbi i teorise adleriane eshte konceptimi i subjektit unik, krijues, dinamik, orjentuar  drejt nje qellimi.  Adler formuloi konceptin e “Stilit te Jetes” ne vend te personalitetit te nje individi, duke u nisur nga ideja se stili i jetes eshte produkti  krijues i vete   individit.

Disa nga konceptet themelore ku mbeshtetet teoria adleriane  :

1.       “Uniciteti dhe autokoherenca”-  e personalitetit ( e shkuara  e tashmja  e ardhmja, psike e trup, psike e ndergjegjshme psike e pandergjegjshme);

2.       “Principi i dinamizmit” -   perben nje e nga themelet e struktures se cdo personaliteti ( levizja, orjentimi i proceseve te psikes drejt nje qellimi: aspirates per sukses, siguri, persosje.

3.       “Ndjenja komunitare”  - si nje nevoje  per arritjen e mireqenies  gjenerale: Adler konsideron   nivelin  e  ndjenjes komunitare te nje individi  si   barometer per “matjen”  e  shendetit  te tij mendor. 

Gjithe vepra e Adler zhvillohet rreth idese   se ajo qe e dallon njeriun eshte aftesia e tij per t’u projektuar ne te ardhmen  me nje plan jete te  “percaktuar” ne detajet me te imta  qe ne femijerine e tij te hershme,  plan i cili i jep  “drejtim  prospektiv”  fenomeneve psikike. Edhe proceset mendore, psikike jane pjese e kesaj dinamike.  

Menyra sesi individi percepton veten, boten , raportet nderpersonale,  kalojne nepermjet  filtrit  subjektv. Ky kendveshtrim e kapercen  vizionin  shkak – pasoje   (duke mos  e  mohuar   faktorin percaktues- femijerine),   por duke e plotesuar kete me  vizionin  prospektiv teleologjik ( qe sheh perpara).

  Me fjale te tjera ekziston  nje aftesi  e lindur e  cdo njeriu  per “ te  veshtruar  perpara” e cila merr shtyse,  ne menyre paradoksale,  nga pesha e eksperiencave te shkuara.  Me kete kuptojme se  Adler nuk e ka nenvleresuar asnjehere rendesine e eksperiencave te shkuara: e shkuara eshte absolutisht qendrore ne jeten e individit. Ajo qe , megjithate, dallon vizionin e tij mbi te shkuaren  eshte se , kjo e shkuar “filtrohet” nga mendja subjektive e individit.  Vendoses per sjelljen e nje personi eshte opinioni qe ai ka per veten dhe per ambjentin me te cilin ai duhet te perballet.

Thenia emblematike e Adler :  “ Nuk eshte trashegimia  e as ambjenti  qe percaktojne marredhenien ( e individit ) me boten jashte: Trashegimia i jep disa dhunti; Ambjenti e furnizon vetem me disa pershtypje ; Keto dhunti e keto pershtypje dhe menyra se si ai   ben eksperiencen- d.m.th,  interpretimi qe personi i ben ketyre eksperiencave  – jane tullat qe ai perdor me menyrat e veta specifike, “krijuese” , per te ndertuar aftesite e veta  perkundrejt  jetes”.

  Eshte menyra e tij personale e te perdorurit te ketyre tullave- apo e thene ndryshe, eshte perfaqesimi i tij   qe percakton marredhenien e tij me boten e jashtme.

Fiction ( Ide  fiktive)

Keto nuk jane tjeter vecse ide subjektive, jo realiste,  pjeserisht te ndergjegjshme  e pjeserisht te pandergjegjshme.   Ideja  fiktive (Sikur) eshte nje  koncept filozofik   huazuar nga  filozofi  Hans Vaihingher. Te menduarit permes “sikur”  eshte I  dobishem per  individin pasi e lejon ate “ te  ngreje  ura qe e cojne drejt te nesermes ”.     Individi ne kete projektim te vazhdueshem drejt perfeksionit niset nga nje analize subjektive e pozicionit te   tij te konsideruar si nje gjendje  minus ( inferiore).

 Ketu e ka bazen edhe teoria e Adler e kompensimit te inferioritetit  fizik , psikik :  ngritjes nga nje  pozicion  minus,  drejt nje pozicioni me sigurues,  nje pozicioni  me   larte,  pozicionit  plus .

Nje ndjenje e forte e pasigurise, e  krijuar qe nga femijeria e  hershme,  con ne nje ndjenje  kompleksi inferioriteti.   Kompleksi i inferioritetit   shkakton nje ngritje te nivelit te kompensimit , pra ne nje   superkompensim  qe  provokon nje  sforcim  gati mbinjerezor  dhe   mekanizma mbrojtes   te ngurtesuar e pak fleksibel.   

Ky kombinim i tensionit  krijon ate kuader klinik te quajtur nevroze.  Eshte kjo ndjenje  pasigurie e cila shtyn nevrotikun te perfshihet me me shume force, ngurtesi , e  me pas perpunuar nga  Henry Stein i Institutit te San Francisco.

The Style of Life Tree

Copyright 1997, Henry T. Stein, Ph.D. 

Reproduction Prohibited Without Permission

Re-designed by Annie Lalonde, May, 2003

Revised 10-18-04

 Momenti i pare ne diagnostikimin e “Stilit te jetes” fillon nga nje analize e situates aktuale: funksionimi i  individit ne ballafaqimin  me  tre  “Detyrat e jetes”:

1. Puna ( cdo lloj forme e aktivizimit te mendjes);

2. Dashuria (afekti dhe seksualiteti);

3. Miqesia ( interesi per marredheniet nderpersonale e sociale)

Adler perdorte ne diagnostikimin e  e personalitetit apo te stilit te jetes 5 metodat baze qe jane:

1-  Interpretimi i kujtimeve te para (hershme);

2-  Analiza e yllesise familjare;

3-  Interpretimi i endrrave dhe fantazive;

4-  Crregullimet te sjelljes ne moshen e femijerise;

5- Analiza e  faktoreve ekzogjene te rastesishem (faktore te jashtem , te rastesishem te karakterit biologjik apo social  te cilat kane prodhuar tek subjekti  gjendje shok-u).

  Interpretimi I kujtimeve te  hershme po ashtu si interpretimi i endrrave i nenshtrohet metodes analogjike intuitive , metode e cila niset nga  elementet e njohura nga historia e individit  dhe me pas per analogji (shoqerizim)  mundesohet  gjetja e  kuptimeve te tjera  e lejohet te ngrihen hipoteza mbi mekanizmat  e funksionimit te psikes se nje individi.

Ne analizen e “Stilit te jetes” Psikologjia Individuale sherbehet edhe prej perdorimit te testeve projektive , kryesisht  TAT (Thematic Apperception Test)  dhe  Rorschach.

TERAPIA  ADLERIANE

Nje nga dallimet esenciale midis psikoanalizes  Freud – iane dhe asaj   Adleriane qendron ne faktin se  Freud perpunoi nje teknike psikoterapeutike te pershtatshme vetem per personat e rritur (ishte e bija , Ana Freud, e cila pershtati me vone psikoanalizen edhe tek femijet), nderkohe qe Adler perpunoi metoda terapeutike si per te rriturit edhe femijet  si dhe teknika per edukimin terapeutik.

Psikoterapia adleriane kalon neper 3 faza  :

1.  Faza e  pare, teresisht nen kompetencen e Terapeutit i cili duhet te mbledhe te dhena per te kuptuar “Stilin e jetes” se pacientit.

2.  Faza e dyte  ben te mundur qe individi te ndergjegjesohet mbi stitlin e vet te jetes, nen drejtimin dhe intuiten e psikoterapistit.

3.  Faza e trete , procesi me i gjate i gjithe terapise,  kerkon rishikimin dhe modifikimin e stilit te jetes drejt nje “objektivi final” me konkret.

  Terapia adleriane perdor kryesisht strategji inkurajimi dhe i beson aftesive krijuese te terapeutit i cili duhet te jete ne gjendje t’i pershtatet specifikave te cdo pacienti.

Adler  refuzon te vendose individin te shtrire ne nje divan, dhe terapeutin te ulur pas tij. Terapeuti adlerian dhe pacienti   ulen perballe njeri – tjetrit dhe Adler insiston qe edhe poltronat e tyre te jene te ngjashem .

Nje terapeut i mire adlerian duhet te arrije te perdore strategji te cilat nisen nga aftesite qe disponon   individi, te rekuperoje dhe rrise potencialin e individit duke e orjentuar ate drejt nje bashkepunimi me te tjeret , apo rritjen e ndjenjes komunitare.

  

Bibliografia

1. ADLER, A. (1920), Praxis und Theorie der Individualpsychologie, tr. it. La psicologia individuale, Newton Compton, Roma 1970.

2.  ANSBACHER, H. L., ANSBACHER, R. R. tr. It.  “ A. Adler: Aspirazione alla Superiorità e Sentimento Sociale“ ,  Edizioni Universitarie Romane , Roma 2008.

3.  ANSBACHER, H. L., ANSBACHER, R. R. (1956), The Individual Psychology of Alfred Adler, tr. it. La Psicologia Individuale di Alfred Adler, Martinelli, Firenze 1997.

4.  CALLINA,  R.   www.robertocallina.com

5.  ELLEMBERGER, H.F. (1970), The Discovery of Unconscious, tr. it. La scoperta dell’inconscio, Boringhieri, Torino 1976.

6.  Parenti , F., Pagani, P.L.(2005), Il reattivo di Rorschach nell’età evolutiva e nell’adulto(edizione in CD- ROOM), Istituto Alfred Adler, Milano 2009.

7. STONE, I., (1971), The passions of the mind, A biographical novel of Sigmund Freud, Tr. It.  “Le passioni della mente”,  Il romanzo di Zigmund Freud, Corbaccio, Varese 2009.

Pergatiti:  Irena Hysenaj