Gauguin nën optikën e analizës adleriane dhe jungiane.
Piktura e Gauguin “Nga
vijmë? Kush jemi? Ku po shkojmë?” më
intrigoi.
Pyetja egzistencialiste qe mban ne titull kjo veper më bëri të ndaloj e të mendoj. Eshte kjo pyetje që cdo terapist
adlerian bën për të kuptuar më mirë stilin e jetës së personit që ka përballë.
Ky person nga vjen, kush është, për ku është drejtuar?
E kështu nis rrugëtimi në
të shkuarën përmes yllësisë familjare, kujtimeve të para, raportet me nënën dhe
babain, radha e lindjes, sëmundjet, sfidat ekonomike, traumat, genet mbi bazën
e të cilave ngrihet stili i jetës.
Nuk janë genet-thotë
Adler dhe as ambjenti ato që përcaktojnë personalitetin, ato janë vetëm tullat
me të cilat individi ndërton personalitetin, por është ai vetë arkitekti i cili
përmes perceptimit të tij Unik i jep formë kësaj trashëgimie dhe këtij
ambjenti.
Eshte e mundur – thotë,
po ashtu Hillman(psikoanalist Jungian)
që jeta jonë të mos jetë kaq e përcaktuar nga ndodhitë /traumat e fëmijërisë,
sesa prej mënyrës me të cilën ne jemi mësuar ta imagjinojme. Dëmet të mos vijnë
aq shumë nga traumat infantile por nga mënyra traumatike përmes së cilës ne
kujtojmë fëmijërinë.
Nëse jeta që unë jetoj do
te ishte një skenar i shkruar nga kodi im gjenetik, trashëgimia , nga ngjarjet
traumatike, nga dicka që prindërit e mi kanë bërë apo kanë munguar të bëjnë në
vitet e para të jetës shumë të kaluara tashmë, atëherë historia ime do të ishte
historia e një viktime.
Ja pra si lidhen kështu
dy parime të rëndèsishme mbi personalitetin, jo determinist e i mirë përcaktuar
sipas teorise Frojdiane, por shpresëdhënëse drejt ndryshimit sic e gjejmë tek
teoria adleriane dhe ajo jungiane.
Qenia njerëzore thotë
Adler është e drejtuar nga lëvizja , motorri psikik i së cilës merr energjinë
nga fëmijëria, genet, familja e filtruar përmes perceptimit unik të vetë
personit dhe e drejtuar drejt rritjes, përmirësimit.
Në konceptin adlerian,
njeriu është një qenie në lëvizje drejt përmirësimit, superkompensimit apo i
një plani final të arkitektuar prej tij në mënyrë të pandërgjegjshme në vitet e
para të fëmijërisë falë perceptimit që ai ka mbi veten, ambjentin, botën dhe
nëse në këtë perceptim e gjen veten me minus, inferior, shtysa psikike
superkompensuese është ajo që drejton lëvizjen psikike drejt situatës plus,
superkompensuese.
Sensi i një thirrjeje të brendshme të
lindur e quan Hillman në librin e tij
“Kodi i shpirtit”, një motiv që drejton
individin përtej të përditshmes, një arsye e egzistencës, dhe se cdokush është
i përgjegjshëm përpara këtij imazhi të lindur i cili mbush konturet e
biografisë së tij.
Jeta dhe psike pohon Adler nënkuptojnë një
lëvizje transformimi të vazhdueshme, një plan jete të ideuar nga psike,
kryesisht e pandërgjegjshme, një projektim i vetes në të ardhmen.
Ky plan krijues është në linjë me ndjenjën
sociale dhe i bashkëndare me të tjerët kur individi është i shëndetshëm, por
synon të marrë një drejtim larg kuptueshmërise dhe bashkëndarjes sociale në
rastet e crregullimit mendor.
Kështu piktura e Gauguin “Nga vijmë? Kush jemi? Ku do të
shkojmë?”, përfaqëson një nga veprat me
simbolike ku ngrihen pyetjet ekzistenciale mbi ciklin e jetës dhe dimensionit njerëzor.
Pyetja e kësaj vepre
gjen arsyen e saj në forcën enigmatike te fshehur ne figurat e prezantuara të
cilat ndjekin njëra tjetrën në një alegori
komplekse të moshave të jetës, duke filluar nga nevojat parësore kur
sapo lindim, më pas frutet e jetës ne moshën e re me ndjenja të gëzueshme dhe forcën rinore shoqëruar po ashtu në të njejten kohë me ndjenjat e
melankolisë dhe pasigurise, përfaqësimi
simbolik i stineve të jetës, nevojat njerëzore per të kapërcyer inferiorirët
humane, jeta tokësore dhe ajo hyjnore.
Jeta e piktorit francez
Eugene Henri Paul Gauguin duket sikur ndjek këtë thirrje drejt një plani
lëvizjeje që per ta ndjekur do jete I gatshëm të bëjë xhiron e botës deri në
fund te egzitencës se tij.
Realizimi i planit
personal të pandergjegjshëm, ajo që drejton levizjen psikike duket sikur ka në
të njejtën kohë lidhje me gjetjen personale të lumturisë, si autorealizim i
asaj thirrjeje të brëndshme sic e quan Hillman, dhe që për grekët e lashtë
ishte arritja e lumturisë, Eudaimonia, realizimi i mirë i vyrtytit personal,
ajo për të cilën ke lindur e je thirrur, pavarësisht sfidave të jetës .
Po kush ishte Gauguin?
I lindur në Parisin e
vitin 1848, Gauguin nuk do të ndihet kurrë parizien. Në mënyrë konstante do të
jetë drejt kërkimit të dickaje që mungon në jeten e tij, derisa gjen qëndrim në
vitet e fundit të jetës në ishujt egzotikë të Polinesisë.
Fëmijëria e tij parathotë atë që do të jetë tendenca e jetës së
tij, përmes trasferimeve të shumta, Peru, Limë, Indi,
Brasil, Europë dhe rikthimi ne France, ku tashmë i rritur preket nga karizma e
piktorëve të kohes si Pisarro, Degas, Monet, Van Gogh. Me të fundit do të ketë
një bashkëpunim e një ndarje artistike dhe shpirtërore të dhimbshme.
Qëllimi i tij final nuk u
bë asnjëherë ambicja per ta parë veten
në krye të tyre, por kërkimi i
bukurisë primitive e të pastër. Në fakt Gauguin kurrë nuk arriti të jetojë
vetëm nga pikturat e tij; Paul ështe marinar, agjent valute i suksesshëm, burrë
i një gruaje daneze të ngurtë dhe baba i
pesë fëmijëve. Ai ndjen menjëherë që vetëm në pikturat e veta mund të shkarkonte
ankthet e pakënaqesitë, si të ishte i pushtuar
nga nje pasion i pafajshëm.
Gauguin braktis familjen
dhe udheton cdo cep të botës . Piktura e tij eshte nje kompozim ngjyrash të
kundërtash dhe plotësuese me qellimin
per te arritur nje harmoni përmes kontrasteve, një sensualitet të
pakorruptueshën në gjëndje të evokojë emocione të forta. Jo rrallë piktura e tij do të kalojë përtej gjëndjen e
tij emozionale dhe shëndetësore, në formë kompensuese. I semurë, gjysmë i verbër, në varferi dhe në
dhimbje ai do të realizoje veprat më të rëndësishme të simbolismit botëror ku
do të integrojë gjithmonë elemente sociale dhe emotive të jetës së banorëve, si
tek “ Dy gratë tahitiane në plazh”, në cilën shkruan: “ jini të dashuruara e do
te jini të lumtura, jini misterioze e do të jini te lumtura”.
Gauguin ishte ne gjendje te pikturonte ide,
pyetje dhe ndjenja; veprat e tij jane te panumerta si “ Arearea”, “ Krishti I
verdhe” , “Hena dhe toka”, “ Van Gogh qe vizanton luledielli” etj.
Arti mundëson kështu jo
vetëm një nevojë krijuese por edhe një
egzistenciale, një fuqi për të shprehuar përmes simboleve energjinë psikike që
gjëmon brenda individit.
Gauguin pikturon e veprën
tij më të rëndësishme në një nga momentet më të vështira të jetës së tij, kur
sapo kishte humbur dhe të bijën si edhe një tentative vetëvrasjeje( që nuk ishte e
vetmja gjatë jetës së tij të vështirë) , e megjithate kjo duket të jetë në të
njejtën kohë një celebrim i jetës dhe një përkthim i cmendurisë.
Cmenduria që është në
themelet e kreativitetit tonë, dhe në bazë të cdo prodhimi artistik dhe sic
thotë Jaspers: “Kur ne admirojmë nje vepër arti, sillemi ashtu po ashtu sic
ndodh kur admirojmë nje perlë, duke harruar qe perla është sëmundja e guackes”.